Syfilis is een seksueel overdraagbare infectie (soi) die lange tijd onopgemerkt kan blijven. Deze soi kan echter ernstige gezondheidscomplicaties veroorzaken. De laatste jaren steekt syfilis weer de kop op. Daarom een kort overzicht van de preventie en de opsporing.

Syfilis verloopt in drie stadia. De symptomen verschillen volgens het stadium:

• Stadium 1: sjanker

Enkele dagen tot weken na de besmetting verschijnt een kleine, uitgeholde wonde, sjanker genoemd, op het lichaamsdeel dat in contact is geweest met Treponema pallidum, de bacterie die syfilis veroorzaakt. Dat kan zijn: de penis, eikel, teelballen, clitoris, vagina, aars, tepel, endeldarm, lippen, mond of de keel. Een sjanker doet geen pijn en geneest na 3 tot 6 weken, ook zonder behandeling. Vandaar dat een sjanker vaak niet wordt opgemerkt.

• Stadium 2: huiduitslag

Enkele weken tot maanden na de infectie verschijnt een huiduitslag. De roodheid verschijnt vooral op de handpalmen en de voetzolen, maar ook op de borstkas of de rug. Ook in dat stadium wordt de syfilis soms niet opgemerkt. Enerzijds doordat de huiduitslag kan worden verward met een andere ziekte (rodehond, psoriasis …) (vandaar dat syfilis ook weleens 'de grote simulant'. wordt genoemd). Anderzijds doordat de huiduitslag net als de sjanker vanzelf verdwijnt. In dat stadium treedt zelden een meningitis (of neurosyfilis) op, vooral bij mensen met hiv. De bacterie tast dan het centrale zenuwstelsel aan met daardoor hevige hoofdpijn.

• Latentieperiode

Na die eerste twee stadia volgt een lange periode zonder symptomen. Die kan jaren, zelfs tientallen jaren duren voor er complicaties verschijnen.

• Stadium 3: complicaties

Er verschijnen ernstige complicaties door aantasting van het zenuwstelsel of het hart.

In België wordt de diagnose meestal gesteld in stadium 1 of 2. Het gebeurt uiterst zelden dat de diagnose pas in stadium 3 wordt gesteld. Syfilis kan worden ontdekt met een gewone bloedafname. Om de bacterie met zekerheid te kunnen detecteren, wordt aangeraden om dat onderzoek pas uit te voeren 3 maanden na de risicoseks. Onthoud dat de symptomen van de ziekte soms niet worden opgemerkt. Je kan dus drager van syfilis zijn zonder het te weten... wat het risico op besmetting van een of meerdere sekspartners verhoogt. Opsporing is dus belangrijk. De laatste jaren steekt syfilis weer de kop op, vooral in homoseksuele middens, maar niet alleen daar.

Syfilis kan gemakkelijk worden behandeld met één tot drie intramusculaire injecties van penicilline (een antibioticum), afhankelijk van het tijdstip waarop de infectie vermoedelijk heeft plaatsgevonden. In geval van penicillineallergie kunnen andere antibiotica worden gegeven.

Syfilis kan worden overgedragen door onbeschermde seksuele contacten (vagina, mond, aars, penis), ook als er geen penetratie heeft plaatsgevonden. De sjanker en de huiduitslag zijn zeer besmettelijk. Aanraken volstaat al om besmet te raken. De bacterie kan ook via bloed worden overgedragen (gemeenschappelijk gebruik van besmette spuitjes) of van moeder op kind.

De beste reflex is: bescherm jezelf en draag een condoom telkens als je seks hebt. Vermijd ook contact met een sjanker of huiduitslag. Als je risicoseks hebt, moet je je laten onderzoeken en moet je je partner(s) beschermen.