Plasproblemen en de prostaat: een nauw verband
Bij plasproblemen bij mannen wordt de prostaat al gauw als de schuldige aangeduid. Deze kleine klier kan urinair ongemak, urineverlies of aandrang veroorzaken, vooral wanneer je ouder wordt. Om meer te weten te komen, spraken we met Dr. Mathieu Coscarella, een uroloog gespecialiseerd in prostaatproblemen. Hij legt ons de betrokken mechanismen, nuttige onderzoeken en geschikte behandelingen uit.
Wat is de rol van de prostaat en hoe veroorzaakt hij plasproblemen bij mannen?
De prostaat is een kleine klier net onder de blaas. Zijn belangrijkste rol is het aanmaken en opslaan van een deel van de vloeistof waaruit sperma bestaat. De prostaat werkt ook als een verbinding tussen de urinewegen en de geslachtsorganen. Hij functioneert een beetje zoals een kraantje die beslist wat eruit komt: urine of sperma.
Om te voorkomen dat alles tijdens een raadpleging door elkaar wordt gehaald, gebruik ik vaak een eenvoudige vergelijking: die met een abrikoos. De pit is het centrale deel van de prostaat, dat de neiging heeft om met de jaren groter te worden (wat bekend staat als goedaardige hypertrofie). Het vruchtvlees eromheen is dunner en kan in sommige gevallen richting kanker evolueren. De huid wordt dan weer doorkruist door allerlei zenuwen en bloedvaten die de uitwendige geslachtsdelen aansturen.
Over het algemeen begint de prostaat vanaf de leeftijd van 50 jaar te veranderen. Het centrale deel kan licht opzwellen, waardoor de urinestraal zwakker of onregelmatig wordt. Dit is vaak het eerste signaal om bij je arts langs te gaan.
Welke soorten plasklachten houden verband met de prostaat?
Aan de ene kant hebben we mictie- en obstructieklachten: de straal is zwakker, je moet soms persen om te plassen, of de urine komt er in delen uit, alsof iets de doorgang een beetje blokkeert.
Aan de andere kant zijn er ophopingsproblemen: het gevoel dat de blaas niet volledig geledigd wordt, de behoefte om vaker naar het toilet te gaan, ook 's nachts, soms zelfs dringend met af en toe wat ongewild urineverlies.Als deze aandoeningen niet worden onderzocht, kunnen ze complicaties in de hand werken, zoals urineweginfecties of acute prostatitis, die chronisch kunnen worden als de klachten niet op tijd worden behandeld.
Wat zijn de belangrijkste plasproblemen die kunnen wijzen op een prostaatprobleem?
Over het algemeen zijn de symptomen die patiënten het gemakkelijkst herkennen, degene die een directe impact hebben op hun levenskwaliteit. Een zwakke urinestraal maakt het plassen bijvoorbeeld langer en ongemakkelijk. Als de blaas niet volledig wordt geledigd, wordt de tijd tussen twee plasbeurten ook korter. Hierdoor voel je je overdag belemmerd en wordt je slaap 's nachts onderbroken, omdat je meerdere keren uit bed moet.
En dan is er nog de beroemde 'laatste druppel', vaak aangehaald door patiënten bij de uroloog. Dit kan natuurlijk te maken hebben met plasklachten, maar ook met alledaagse gewoonten: soms heeft iemand gewoon te veel haast, of zit een onderbroek te strak, ... Om duidelijkheid te scheppen, is het belangrijk om er open over te praten.
Wanneer moet een prostaatcontrole worden overwogen en wat zijn de nuttigste onderzoeken om de prostaatfunctie te controleren?
Een urologische basischeck-up bestaat over het algemeen uit twee delen. Het eerste is functioneel en richt zich op de gezondheid van de urinewegen en de seksuele gezondheid. Het tweede is oncologisch, met als hoofddoel het screenen op prostaatkanker.Deze screening wordt aanbevolen voor mannen boven de 50. Hij is gebaseerd op twee complementaire onderzoeken: een bloedtest om de PSA-waarde te meten (prostaat-specifiek antigeen) en een rectaal onderzoek, dat geleidelijk aan wordt vervangen of aangevuld door een MRI van de prostaat, vooral als er twijfel bestaat.Bepaalde personen wordt gevraagd eerder met deze screening te beginnen, met name wanneer prostaat- of borstkanker voorkomt in de familie of bij mannen van Afrikaanse of Afro-Caribische afkomst, bij wie het risico hoger is.
Welke behandelingen zijn er voor plasklachten die verband houden met de prostaat en in welke situaties wordt een ingreep overwogen?
Een goede eerste beoordeling is essentieel. Zo kunnen we op zoek gaan naar wat we ‘rode kaarten’ noemen, met andere woorden ernstige ziektebeelden die we niet zomaar kunnen negeren. Zodra deze diagnoses van de baan zijn, hangt de behandeling vooral af van de impact van de symptomen op de levenskwaliteit van de patiënt.
Als de problemen te maken hebben met blaasvulling - frequente, dringende aandrang die soms moeilijk uit te stellen is - gaan we over op een behandeling die gericht is op het kalmeren van een overactieve blaas. Dit kan beginnen met geneesmiddelen zoals anticholinergica of bèta-3-agonisten. In sommige gevallen volgen meer specifieke opties zoals injecties met toxinebotuline rechtstreeks in de blaas, of neuromodulatie, een elektrische stimulering van bepaalde betrokken zenuwen.
Obstructieproblemen komen vaker voor en worden ook meer bestudeerd. De behandeling volgt een progressieve aanpak. Er wordt begonnen met fytotherapie, daarna gevolgd door alfablokkers, die helpen om de prostaat te ‘verwijden’. Als de symptomen aanhouden, kan de obstructie chirurgisch worden vrijgemaakt. Dit gebeurt bijna altijd endoscopisch (via de dikke darm), met meer of minder invasieve technieken en met meer of minder duurzame resultaten.
Een belangrijk punt om vooraf te bespreken: het vrijmaken van de prostaat kan soms invloed hebben op de zaadlozing. Dit is niet altijd het geval, maar omdat het voor veel patiënten belangrijk is, moet het duidelijk worden uitgelegd. Bovendien is er momenteel een echte toename aan minimaal invasieve technieken, omdat de vraag hiernaar bij patiënten groot is. Velen geven nu de voorkeur aan minder risicovolle behandelingen, waarbij hun seksuele functie zoveel mogelijk behouden blijft. En dat is volkomen terecht.
Welke boodschap wil je overbrengen aan mannen die nog steeds aarzelen om hulp te zoeken voor plasproblemen?
De uroloog heeft de ervaring en de hulpmiddelen om de gemelde, subjectieve symptomen om te zetten in een objectieve klinische realiteit. Het is niet ongewoon om een patiënt te ontmoeten die in die mate aan zijn ongemak gewend is geraakt dat hij de werkelijke impact ervan niet meer beseft. In dit geval lijdt men zonder het te weten.
Gelukkig is er de laatste jaren een grote sprong voorwaarts gemaakt in zowel diagnostische middelen als therapeutische opties. Hierdoor kunnen we nu meer gepersonaliseerde zorg bieden, afgestemd op de behoeften, prioriteiten en voorkeuren van de patiënt. Een aanpak op maat, bijna à la carte.
Prostaat: de eerste tekenen opsporen en complicaties voorkomen
