Wat is een burn-out?

Heel wat werknemers zijn het slachtoffer van een burn-out, door de WHO recent erkend als een echte, werkgerelateerde aandoening. Maar wat is een burn-out precies? Wat zijn de oorzaken? En hoe herken je de symptomen?

Volgens de WHO is een burn-out een syndroom dat voortvloeit uit chronische stress op het werk die slecht werd aangepakt. Dit zijn drie typische kenmerken van een burn-out:

• Een gevoel van uitputting
• Cynisme of negatieve gevoelens die verband houden met het werk
• Verminderde professionele efficiëntie

IHet is nog altijd moeilijk om objectieve cijfers over burn-out te vinden, maar volgens de burn-out assessment tool (BAT), een nieuw hulpmiddel dat ontwikkeld werd door de KUL op basis van een vragenlijst aan werknemers, heeft meer dan één werknemer op 6 heel waarschijnlijk een (risico op) burn-out. Bovendien stelt het RIZIV dat ruim 25 000 loontrekkenden langdurig arbeidsongeschikt zijn door een burn-out.

Vooral idealistische, perfectionistische en ambitieuze personen die zich uitermate betrokken voelen bij hun werk worden getroffen door een burn-out. Beetje bij beetje raken ze overspannen en gefrustreerd omdat ze niet beloond worden voor hun overmatige inzet. Ze oordelen dat hun werk geen zin meer heeft, kunnen zich niet langer identificeren met de waarden van het bedrijf en raken gedemotiveerd. Ze krijgen het steeds moeilijker om met hun stress om te gaan, worden prikkelbaar, vervreemden van de anderen … Na enkele maanden of jaren storten ze in en verglijden ze in een depressie of ontwikkelen ze een fysieke aandoening waardoor ze genoodzaakt zijn om te stoppen met werken.

Een burn-out geeft aanleiding tot drie soorten symptomen:

• Mentaal: een lusteloze stemming, geheugenstoornissen, concentratieproblemen …
• Gedrag: agressieve houding, cynisme, neiging tot afzondering …
• Lichamelijk: slaapproblemen, rugpijn, hoofdpijn, maag- en darmklachten, hoge bloeddruk …

Hoe belandt iemand in een burn-out? Chronische stress op het werk speelt een niet te miskennen rol, maar daarnaast merkt men gewoonlijk een combinatie van factoren:

• Werk:een te hoge werkdruk, te weinig autonomie of erkenning, waardeconflicten met het bedrijf, dwingend leiderschap dat geen inspraak duldt …
• Persoonlijkheidsommige psychologische profielen zijn gevoeliger voor het risico op een burn-out: perfectionistische, idealistische personen met een overdreven behoefte aan erkenning, die moeite hebben om ‘nee’ te zeggen en te delegeren, of met diverse traumatische gebeurtenissen in de levensloop …
• Omgeving: ontslagen, fusies, reorganisaties, conflicten, pestgedrag …

Aangezien een burn-out en een depressie gepaard gaan met dezelfde symptomen, worden deze twee aandoeningen weleens verward. Er zijn echter twee elementen die eerder wijzen op een burn-out:

• De werkomgeving wordt ter discussie gesteld.
• de persoon normaal functioneert. Ondanks zijn uitputting blijft hij (overdreven) opgewekt, waardoor men moeilijk een diagnose kan stellen. Bij een klassieke depressie slaagt een persoon er daarentegen niet in om zijn leven te leiden zoals voorheen omdat hij geen energie heeft en trager denkt, en omdat hij kampt met schuldgevoelens …

Als de persoon geen gas terugneemt en last krijgt van totale uitputting, kan hij in een ernstige depressie belanden.

De naam ‘burn-out’ stamt af van het Engelse ‘to burn’, wat ‘opbranden’ betekent. Men kan het vergelijken met een brandend pand dat binnen vuur vat, maar dat er aan de buitenkant nog ongeschonden uitziet. Iemand met een burn-out kan het nog gedurende lange tijd uithouden en blijven werken, maar vroeg of laat volgt de totale uitputting en stort men in. Het is belangrijk om alert te zijn voor het risico op een burn-out, want als men de laatste fase bereikt, kan het bijzonder lastig zijn en lang duren voor men opnieuw beter wordt.

Artikel geschreven in samenwerking met dr. Michel Delbrouck, arts-psychotherapeut, psychoanalist, docent psychopathologie en auteur van het boek ‘Comment traiter le burn-out’ (Ed. De Boeck).