Hoe kan worden vermeden dat hiv zich onder de bevolking verspreidt? De oplossing: de mensen behandelen die geïnfecteerd zijn of kunnen worden. Een nieuwe preventieve strategie, die moet worden gecombineerd met een condoom en screening.

Als een hiv-patiënt zijn behandeling goed inneemt en zich regelmatig laat opvolgen, is er geen risico meer op overdracht van het virus op de partner bij geslachtsgemeenschap. Daarom wordt aangenomen dat het behandelen van seropositieve mensen een goede preventieve strategie is. Dat wordt 'TasP' ('Treatment as prevention', behandeling als preventie) genoemd.

De laatste jaren werden twee andere behandelingsschema’s ontwikkeld voor mensen die nog niet geïnfecteerd zijn met hiv, maar wel een infectie zouden kunnen oplopen:

• PEP (post-expositieprofylaxe): noodbehandeling voor seronegatieve mensen die mogelijk werden blootgesteld aan hiv, om te verhinderen dat ze de infectie zouden oplopen.
• PrEP (pre-expositieprofylaxe): een preventieve behandeling voor seronegatieve mensen die vaak risicoseks hebben.

Antiretrovirale middelen blokkeren de vermenigvuldiging van het virus in het lichaam. Een hiv-patiënt die de behandeling goed volgt, heeft een onmeetbaar lage virale load, d.w.z. het virus wordt niet meer teruggevonden in het bloed. Het virus zit wel nog in het lichaam, maar wordt niet meer overgedragen tijdens geslachtsgemeenschap of van moeder op kind. Met andere woorden, als je het virus niet kan detecteren, kan je het niet overdragen. Onthoud dat goed.

PEP (post-expositieprofylaxe) is een noodbehandeling: inname van een tablet na risicoseks. PEP zorgt voor een sterke vermindering van het risico op een hiv-infectie. De tablet moet dan wel zo snel mogelijk worden ingenomen, idealiter binnen 24 uur en uiterlijk binnen 72 uur na de risicoseks. Hoe sneller je de tablet inneemt, des te groter is de kans dat het geneesmiddel werkt en zal verhinderen dat je de infectie ontwikkelt. Als je vreest dat je bij risicoseks werd blootgesteld aan hiv, kan je je naar een aidsreferentiecentrum of een ermee geassocieerde spoedafdeling begeven, waar je gratis PEP kan krijgen. Het is evenwel de arts die zal nagaan of je voldoet aan de ad-hoc-criteria. PEP is een behandeling die gedurende 4 weken moet worden ingenomen, met een medische follow-up en bloedafnames verspreid over een periode van 3 maanden.

Een andere revolutie bij de preventie van hiv-infectie is PrEP, pre-expositieprofylaxe. Als je risicogedrag vertoont en dus een hoog risico loopt om hiv op te lopen, kan die preventieve behandeling vermijden dat je de hiv-infectie ontwikkelt. PrEP bestaat uit één pil waarin twee werkzame bestanddelen zitten en is bestemd voor groepen die een hoog risico lopen:

• Mensen die al een soi hebben opgelopen zoals chlamydia, gonokokken en syfilis
• Homoseksuelen die onbeschermde geslachtsgemeenschap hebben
• Sekswerkers

• Als je vaak geslachtsgemeenschap hebt met verschillende partners, moet je elke dag een geneesmiddel innemen (continu 1 tablet PrEP per dag).
• Als je weet dat je op een gegeven ogenblik risicogedrag zult vertonen, neem je PrEP in volgens noodzaak. Die preventieve behandeling kan echter maar werken als je ze inneemt de dag voor de risicoseks, de dag zelf en de volgende twee dagen.

Te onthouden: PrEP beschermt tegen een hiv-infectie, maar niet tegen andere soi. Je moet dus tevens een condoom gebruiken. Je kan die preventieve behandeling krijgen in een aidsreferentiecentrum. De arts zal je het geneesmiddel voorschrijven na een bloedonderzoek (om bepaalde contra-indicaties op te sporen en om na te gaan of je al niet hiv-positief bent). In België wordt PrEP volledig terugbetaald bij mensen die een hoog infectierisico lopen. De arts zal nagaan of je aan de criteria voldoet

Artikel geschreven in samenwerking met dr. Gilles Darcis, specialist infectieziekten aan het CHU van Luik.