Samen antibiotica-
resistentie bestrijden
Elke dag worden infecties die voorheen goedaardig waren moeilijker te behandelen. Dit komt omdat sommige bacteriën niet meer reageren op antibiotica. We spreken in dit geval over antibioticaresistentie. Het is een wereldwijd fenomeen dat ieder van ons aangaat. Gelukkig kunnen we met een paar simpele reflexen allemaal ons steentje bijdragen om antibioticaresistentie te bestrijden.)
Wat is antibioticaresistentie?
Het is het vermogen van bepaalde bacteriën om antibiotica te weerstaan. Deze bacteriën muteren of veranderen, passen zich aan en worden uiteindelijk ongevoelig voor behandelingen die tot dan toe doeltreffend waren. Hierdoor kan een infectie die goedaardig was zich ontwikkelen tot een ernstige complicatie of zelfs levensbedreigend worden.
Hoe is het zo ver kunnen komen?
Het overmatige en ongepaste gebruik van antibiotica heeft de selectie van resistente bacteriën in de hand gewerkt. Decennialang werden antibiotica af en toe voorgeschreven "voor het geval dat", zonder enige zekerheid over de aard van de infectie. Zo werden de zwakste bacteriën geëlimineerd... terwijl de meest resistente overleefden. Het komt ook voor dat patiënten hun behandeling niet afmaken, waardoor bacteriën tijd hebben om zich aan te passen.
Bovendien wordt het probleem versterkt door het herhaaldelijk gebruik van breedspectrum antibiotica. Deze krachtige geneesmiddelen kunnen tegelijkertijd een groot aantal verschillende bacteriën elimineren, waaronder ook de bacteriën die onze natuurlijke flora vormen en ons beschermen. Door alles op hun pad te vernietigen, moedigen ze de selectie van de meest resistente bacteriën aan. Beetje bij beetje worden deze bacteriën moeilijker om te doden en worden de infecties die ze veroorzaken lastiger om te behandelen.
Vandaag geven gezondheidsprofessionals de voorkeur aan smalspectrum (of spectrumarme) antibiotica. Deze behandelingen richten zich enkel op de bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de infectie, zonder het evenwicht van de microbiota onnodig te verstoren of antibioresistentie aan te moedigen. Maar om een weloverwogen keuze te maken, heb je een nauwkeurige diagnose nodig. Het is daarom belangrijk om steeds een arts te raadplegen, voordat je een antibioticum gebruikt.
Nog steeds wijdverbreid risicogedrag
Toch blijft, ondanks de waarschuwingen, het onjuiste gebruik van antibiotica een hardnekkige realiteit. Volgens een enquête* van iVOX in opdracht van Multipharma in december 2024, heeft zowat een miljoen Belgen momenteel antibiotica in huis. In 87% van de gevallen gaat het om resten van eerdere behandelingen. Nog zorgwekkender is dat meer dan een op de twee Belgen van plan is om ze later weer te gebruiken, zonder een dokter te raadplegen. Sommigen geven ook aan deze geneesmiddelen te gebruiken voor aandoeningen waarvoor een antibioticum geen enkel nut heeft (zoals een verkoudheid of griep).
Deze gewoonten ondersteunen rechtstreeks het verschijnsel van antibioresistentie. Ze stellen patiënten niet alleen bloot aan onnodige behandelingen, maar verhogen ook de bacteriële resistentie... ten koste van de hele bevolking.
* Online onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau iVOX in opdracht van Multipharma tussen 4 en 11 December 2024 bij 1.000 Belgen, representatief op geslacht, taal, leeftijd en diploma. De maximale foutenmarge bij 1.000 Belgen bedraagt 3,02%.
Wat ons te wachten staat als we niet reageren
De studies zijn duidelijk: als er niets verandert, wordt antibioticaresistentie tegen 2050 mogelijk 's werelds belangrijkste doodsoorzaak, nog vóór kanker.
En soms begint het met een eenvoudige infectie:
- Een keelontsteking die ontaardt.
- Een blaasontsteking die overgaat in een nierontsteking.
- Een longontsteking die alle bekende behandelingen weerstaat.
Bronnen: (1) ECDC, European Centre for Disease Prevention and Control en (2) BAPCOC.
Wat kunnen we concreet doen tegen antibioticaresistentie?
Wat patiënten kunnen doen
- Neem nooit antibiotica zonder medisch voorschrift.
- Volg altijd de dosis, frequentie en duur van de behandeling.
- Bewaar restjes niet voor ‘later’.
- Vraag in geval van twijfel altijd raad aan je apotheker of arts.
Wat professionals in de gezondheidszorg kunnen doen
- Schrijf antibiotica enkel voor als het echt nodig is.
- Geef indien mogelijk de voorkeur aan spectrumarme antibiotica.
- Licht patiënten in over het juiste gebruik van antibiotica.
Wat kunnen we doen op vlak van preventie
- Was je handen regelmatig.
- Laat je tegen bepaalde bacteriële infecties (zoals pneumokokken) vaccineren.
- Zorg voor een gezonde levensstijl, om het risico op infecties te verkleinen.
De rol van de apotheker
Apothekers zijn eerstelijnsspelers in de strijd tegen antibioticaresistentie. Bij Multipharma staan we klaar om al je vragen te beantwoorden. Wij controleren het correcte gebruik van antibiotica en adviseren over alternatieven, probiotica, mogelijke interacties en preventie. Blijf nooit zitten met twijfels.
Samen kunnen we antibioticaresistentie inperken
Het gaat niet om het nooit meer gebruiken van antibiotica, maar om een correct gebruik. En dat begint met juiste informatie, een goede begeleiding en het respecteren van voorschriften. Niet enkel voor jouw gezondheid, maar ook voor die van je dierbaren en die van de generaties na ons.