Gids voor het juiste gebruik van pijnstillers : de meest voorkomende vragen & antwoorden
Hoe kies je een pijnstiller? In welke toedieningsvorm is hij het meest doeltreffend? Kan je pijnstillers en ontstekingsremmers afwisselen? Wat zijn de bijwerkingen en contra-indicaties van pijnstillers in combinatie met een medische behandeling? Je vindt het antwoord op al deze en andere vragen in deze gids voor het juiste gebruik van pijnstillers.
Hoe kies je een pijnstiller?
Om milde tot matige pijn te verlichten zijn er twee soorten pijnstillers verkrijgbaar: paracetamol en NSAID's (niet-steroïde ontstekingsremmers (ibuprofen) en aspirine (acetylsalicylzuur)). Hun neveneffecten zijn welbekend en goed onder controle, op voorwaarde dat de aanbevelingen op vlak van de maximale dosis en het aantal doses ingenomen over een korte periode worden gerespecteerd.
Paracetamol
Kan worden gebruikt voor een brede waaier aan pijn en houdt de minste risico’s in voor de gezondheid. Het wordt vooral gebruikt bij hoofdpijn, griepachtige symptomen, spier- of rugpijn veroorzaakt door een fysieke activiteit.
Ibuprofen
Verzacht pijn veroorzaakt door ontstekingen. Ontstekingen herken je aan symptomen zoals zwelling, roodheid, uitstraling en warmte. Het is onder andere effectief bij een keelontsteking (rode, brandend keel), menstruatiekrampen en kiespijn. Als na enkele dagen de pijn aanhoudt of verergert, neem dan contact op met je arts. Hij zal de onderliggende oorzaak bepalen en een aangepaste behandeling voorschrijven.
Kan je verschillende soorten pijnstillers afwisselen?
Paracetamol en ibuprofen kunnen afwisselend worden ingenomen bij ernstige pijn, zolang het aantal doses en de minimale tussentijd worden gerespecteerd. Afwisselen betekent niet vervangen, want zo krijg je niet de aanbevolen dosis voor een doeltreffende verlichting. Praktisch gezien betekent dit dat je niet meer dan 4 keer per dag paracetamol mag innemen en niet meer dan 3 keer per dag ibuprofen, met een interval van 6 uur tussen doses van hetzelfde middel.
Bestaat er een risico op gewenning aan voorschriftvrije pijnstillers?
Klassieke pijnstillers bevatten geen opiaten. Er is dus geen risico op lichamelijke gewenning. Er zijn echter producten die paracetamol combineren met codeïne of cafeïne. Deze, en dan vooral codeïne, kunnen een gewenningseffect veroorzaken (alleen op voorschrift verkrijgbaar). Om erachter te komen of je pijnstiller deze stoffen bevat, kun je de ingrediëntenlijst op de verpakking of bijsluiter raadplegen, of het aan je apotheker vragen.
Wat is het verschil tussen verkrijgbare pijnstillers en pijnstillers op voorschrift ?
Een voorschriftvrije pijnstiller verlicht milde tot matige pijn.
Deze geneesmiddelen houden een risico op gewenning in, omdat ze je perceptie van pijn veranderen en euforische effecten veroorzaken.
In welke toedieningsvorm is een pijnstiller het meest effectief?
Tabletten om in te slikken met een glas water of om onder de tong te laten smelten, bruistabletten, siropen, zetpillen, ... De galenische vorm van een pijnstiller heeft een invloed op de snelheid van de werking en op de ongewenste effecten.
- Een bruistablet werkt het snelst, tussen twintig minuten en een half uur. Helaas zijn ze niet aangewezen voor mensen die een zoutarm dieet volgen, mensen met nierfalen of een hoge bloeddruk, omdat ze zout bevatten. Als je de maximale dosis per dag neemt, of 4 gram paracetamol, bedraagt de zoutinname meerdere gram.
- Tabletten die met een glas water worden ingenomen, werken vaak pas na een uur.
- Zetpillen zijn handig bij misselijkheid en braken, maar niet aanbevolen bij diarree.
- Siroop blijft de meest aanbevolen galenische vorm voor baby’s. Bewaar altijd de originele pipet van het geneesmiddel. De pipetten van verschillende producten zijn immers niet onderling verwisselbaar.
- Een pijnstillende gel of crème kan plaatselijke spierpijn of gewichtspijn verlichten.
Wat zijn de bijwerkingen van voorschriftvrije pijnstillers?
De bijwerkingen van pijnstillers kunnen van persoon tot persoon verschillen, afhankelijk van factoren zoals de dosis, de gebruiksduur, interacties met andere geneesmiddelen en individuele gevoeligheid. Dit is een niet-exhaustieve lijst, ingedeeld per werkzaam actief bestanddeel:
1. Paracetamol
- Leverbeschadiging (bij overdosering of kwetsbaarheid van de lever door overmatig alcoholgebruik).
- Allergische huidreacties (zeldzaam).
2. Niet steroïdale ontstekingsremmers (ibuprofen)
- Maagirritatie en maagzweren, omdat het werkzame actieve bestanddeel de beschermende laag van de maag aantast.
- Verhoging van de bloeddruk.
- Verhoogd risico op gastro-intestinale bloedingen.
- Acuut nierfalen (bij overdosering of langdurig gebruik).
- Risico op lichtgevoeligheid in de zon en allergische reacties in het algemeen.
3. Lokale pijnstillers (crèmes, gels)
- Allergische huidreacties (roodheid, jeuk, uitslag).
- Plaatselijke huidirritatie.
Zijn pijnstillers combineerbaar met een medische behandeling?
Als je echter een van de volgende symptomen opmerkt na het starten van een nieuwe behandeling of na het innemen van een pijnstiller, meld dit dan zo snel mogelijk aan je arts of apotheker:
- Misselijkheid
- Duizeligheid
- Overmatige slaperigheid
- Gewijzigde darmtransit
- Huiduitslag
Zit je nog met vragen? Kom dan even langs in de apotheek. Wij staan klaar om al je vragen te beantwoorden.
Iedereen gebruikt ze, maar ken jij jouw pijnstillers?
Denk je dat je alles weet over pijnstillers? Check je kennis over pijnstillers en hun vele indicaties en contra-indicaties voor jouw gezondheid en die van je gezin met onze quiz.
Lees ook onze andere artikels over pijnstillers:
