Wegens de nationale staking (29/04) en de feestdag (01/05) kan de levering van je pakje vertraging hebben.
INTERVIEW
Verslaving aan benzodiazepines, slaap- en kalmeermiddelen: met een beter begrip geraak je er vanaf
Het innemen van benzodiazepines kan snel leiden tot afhankelijkheid. Multipharma interviewde Dr. Lou Richelle, huisarts gespecialiseerd in verslavingsproblematiek en vice-diensthoofd van de Dienst Algemene Geneeskunde van het H.U.B, om meer inzicht te krijgen in de mechanismen van verslaving.
« Benzodiazepines moeten in beperkte mate en op korte termijn worden gebruikt »
Apotheker bij Multipharma : « Ik stel vast dat heel wat van onze oudere patiënten dagelijks slaapmiddelen gebruiken, terwijl deze producten eigenlijk in beperkte mate en op korte termijn moeten worden gebruikt. Ze zijn zich niet altijd bewust van de gewenningsrisico’s en van de negatieve effecten die ze met zich kunnen meebrengen. Onze rol als apotheker is hen informeren en aanmoedigen om contact op te nemen met hun arts, zodat er een geleidelijk afbouwprogramma kan worden opgestart. »
Hoe definieer je afhankelijkheid of verslaving?
Het is wanneer je niet zonder een stof kunt, wat het ook mag zijn. Bij benzodiazepines en Z-drugs is er zowel sprake van psychologische als lichamelijke afhankelijkheid. We hebben er een gewoonte van gemaakt om elke avond een geneesmiddel in te nemen om te kunnen slapen en we zijn ervan overtuigd dat het zonder niet lukt. We kunnen ook fysieke ontwenningsverschijnselen ervaren, als we plots stoppen met een bepaalde stof in te nemen. Zo kan je je extreem onwel voelen en een reboundeffect ervaren na het stoppen met het product. Door een sterke reactivering van het centrale zenuwstelsel zul je meer angst voelen en meer slaapproblemen ervaren dan voorheen.
Betekent verslaafd zijn aan benzo's dat je je dosering telkens moet verhogen om hetzelfde effect te verkrijgen?
Dat hangt ervan af. Sommige patiënten kunnen het jaren volhouden met dezelfde dosis, maar voor anderen zal het geneesmiddel niet langer voldoende effect hebben vanwege het gewenningseffect. Dit hangt af van de persoon, de molecule en de omgeving, maar ook van hoe iemand erin slaagt zijn inname onder controle te houden of net zijn dosis verhoogt om tot het gewenste effect te komen.
Zijn we allemaal gelijk als het op verslaving aankomt? Bestaan er specifieke of genetische profielen?
Als het gaat om het gebruik van middelen, legaal of illegaal, of psychotrope geneesmiddelen, kijken we naar biopsychosociale modellen en de triade van Olievenstein, een Franse psychiater. Dit instrument koppelt het individu aan zijn of haar persoonlijke geschiedenis, geslacht, de aard van het product, de context waarin het wordt geconsumeerd... Elk parcours is immers uniek.
Bepaalde profielen lopen meer risico. Bijvoorbeeld mensen met geestelijke gezondheidsstoornissen, mensen met een gevoeligheid voor verslavingsmechanismen, mensen die al problemen hebben met verslaving aan andere stoffen. Denk maar aan alcohol of dwangmatig gedrag zoals gokken of winkelen. Als mensen verschillende trauma's hebben meegemaakt, zoals familiaal of seksueel geweld, bestaat het risico op zelfmedicatie om dit alles te verdoven.
Wat zijn de gevaren van psychologische en lichamelijke afhankelijkheid?
Wanneer psychotrope middelen een te grote rol gaan spelen in je leven en je moeite hebt om zonder deze middelen te functioneren, is er al een probleem. Bij ouderen zien we een cognitieve achteruitgang, zoals geheugenproblemen, concentratieproblemen, desoriëntatie en tragere reactietijden, maar het kan ook al op vroegere leeftijd voorkomen. Dit kan gevaarlijk zijn voor bijvoorbeeld autorijden of het gebruik van machines. Door evenwichtsproblemen is het risico op vallen en dus mogelijke breuken ook groter.
Op lange termijn heeft het gebruik van benzo's ook invloed op de slaapkwaliteit, omdat deze geneesmiddelen de slaapfasen ontwrichten. In combinatie met andere stoffen, zoals alcohol of bepaalde pijnstillers, kan dit mogelijk leiden tot een ademhalingsstilstand.
Hoe snel kun je verslaafd raken aan benzo's?
In feite hangt het allemaal af van je individuele profiel. Sommige mensen kunnen na tien dagen verslaafd raken, anderen na vier weken. Als algemene regel wordt vaak gezegd dat na twee weken de baten-risicoverhouding niet meer gunstig is. Na vier weken ontwikkel je een verslaving, maar dit blijft een gemiddelde. Om verslaving aan benzo's te voorkomen, worden ze best zo kort mogelijk gebruikt.
Hoe kom je van je verslaving af?
Het is moeilijk om het alleen te doen, het is beter om je te laten begeleiden. Wanneer iemand al lange tijd benzo’s neemt in een lage dosis, kan de huisarts in overleg met de patiënt de dosis geleidelijk aan verlagen. Bij een ernstigere verslaving is het beste scenario een afbouwplan. Dit wordt opgesteld in overleg met de arts, apotheker, psycholoog of psychiater om de persoon zo goed mogelijk te ondersteunen. Je apotheker speelt hierin dus een belangrijke rol. Hij kent de patiënt goed en kan mits zijn toestemming toegang hebben tot het GFD (gedeeld farmaceutisch dossier). De apotheker kan de patiënt doen inzien dat hij zijn verbruik heeft opgevoerd en dat hij zijn behandeling voortzet voorbij de aangegeven duur, wat niet de bedoeling is. Hij kan ook contact opnemen met de behandelende huisarts als hij merkt dat de patiënt meer of nog andere geneesmiddelen voorgeschreven krijgt door andere artsen. Hij is een soort morele beschermer ten opzichte van patiënt en dokter.
Op welke tekenen van verslaving moet je letten?
Let je erop dat je altijd een doosje bij de hand hebt en word je zenuwachtig als je je medicatie niet bij hebt? Zijn de mensen om je heen ongerust over je geneesmiddelengebruik? Houd je je niet aan de dosering die op je voorschrift staat? Raak je ‘s ochtends moeilijk uit je bed? Voel je je suf en moe? Vind je het moeilijk om je te concentreren of heb je last van geheugenverlies? Dit zijn tekenen waar je op moet letten.
Ben je afhankelijk van benzo's, slaap- en kalmeringsmiddelen?
Lees ook onze andere artikelen over benzodiazepines:
Benzodiazepines: alles wat je moet weten over kalmerings- & slaapmiddelen
Welke therapie kan je bevrijden van een verslaving aan benzodiazepines?
Geleidelijk afbouwprogramma voor benzodiazepines met Multipharma
Verslaving aan benzodiazepines: onze tips voor het aannemen van nieuwe gewoonten