Pijnstillers: goede regels voor zelfmedicatie

Pijnstillers zijn waardevolle middelen om verlichting te bieden. Maar ze zijn niet geheel ongevaarlijk, vooral voor bepaalde mensen die gevoeliger zijn voor hun toxiciteit. Ken jij de risico’s en de juiste manier om ermee om te gaan?

Bij pijn met een zwakke tot matige intensiteit begin je het best met paracetamol. Aangezien dit geneesmiddel niet zo toxisch is, kan het zonder gevaar gebruikt worden bij jonge kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, zolang de opgegeven dosissen gerespecteerd worden.

Maak er echter geen misbruik van. Wees voorzichtig als je aan een leverziekte lijdt of als je andere geneesmiddelen neemt die ook door de lever in het metabolisme worden opgenomen. Bij chronische inname kan paracetamol dan ook leverfalen uitlokken. Praat erover met je apotheker.

In de praktijk

• Begin altijd met de kleinst nodige dosis: beter 500 mg dan 1 g bij lichte pijn.
• Neem niet meer dan 3 g per dag in de vorm van zelfmedicatie (voor een volwassene van meer dan 50 kg), met hoogstens 1 g per inname.
• Respecteer een minimale tussentijd van 4 uur (voor een dosis van 500 mg) of van 6 uur (voor 1 g) tussen elke inname. Je kunt beter regelmatig een nieuw tablet nemen in plaats van de dosis te verhogen.
• Opgelet met gespecialiseerde samenstellingen zoals voor de behandeling van verkoudheden, die soms ook paracetamol bevatten. Die moet je meetellen in de totale hoeveelheid per dag.

Als paracetamol je pijn niet verlicht, kan je je toevlucht nemen tot een andere categorie van geneesmiddelen die vrij verkocht worden: de niet-steroïde ontstekingsremmers, ook NSAID's genoemd, zoals ibuprofen of acetylsalicylzuur (aspirine). Die kunnen de ontsteking die de pijn veroorzaakt in tal van gevallen aanpakken, zoals bij tandpijn, gewrichtspijn, artrose enz.

Hoewel deze geneesmiddelen vrij verkocht worden, houden ze toch gevaar in, zeker als je ze over een langere periode inneemt! Behalve voor reumatische ontstekingsaandoeningen, waarvoor bepaalde geneesmiddelen langdurig genomen mogen worden in overleg met de arts, moet je tegen elke prijs vermijden om ze op een chronische manier te gebruiken.

Ontstekingsremmers zijn bovendien niet geschikt voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, ouderen, mensen die behandeld worden met bloedverdunners of bloeddrukverlagende geneesmiddelen en personen die aan nieraandoeningen of maagzweren lijden.

In de praktijk

• Beperk het gebruik ervan idealiter tot 2 of 3 dagen (uiterste maximum: 5 dagen na elkaar).
• Neem ze altijd tijdens een (lichte) maaltijd om de slokdarm-, de darm- en de maagwand te beschermen.
• Voor een doeltreffendere werking kan je ze combineren met paracetamol.
• Behalve voor hoofdpijn wordt aspirine niet echt aanbevolen om pijn te verlichten. Kies eerder voor ibuprofen.

Als je pijn hebt op een specifieke plaats kan het interessant zijn om eerder een topische ontstekingsremmer te gebruiken die je op de huid aanbrengt. Zulke ontstekingsremmers vertonen een kleiner risico op bijwerkingen dan hun orale vorm. Het voordeel ervan? Ze hebben een lokaal effect op de pijnlijke zone en verspreiden zich slechts zeer beperkt in de rest van het lichaam.

Ontstekingsremmers in zetpillen daarentegen kunnen ook tot maag- en darmproblemen leiden.

Opioïde geneesmiddelen, of ze nu zwak zijn (codeïne, tramadol) of sterk (morfine), zijn zeer krachtige behandelingen, die tamelijk veel bijwerkingen met zich meebrengen en tot afhankelijkheid kunnen leiden.

In de praktijk

• Neem ze enkel als je arts ze heeft voorgeschreven. Gebruik vooral geen oud doosje op, of het nu van jou of van een familielid is.
• Win informatie in over hoelang je ze moet innemen. Het is niet omdat de arts je een doosje heeft voorgeschreven dat je het helemaal moet opgebruiken.
• Laat je door je arts en apotheker helpen wat de bijwerkingen betreft.
• Vraag raad aan je apotheker over hoe je ze moet innemen. Er bestaan bepaalde specifieke aanwijzingen: tabletten met een vertraagde vrijstelling of verlengde werking niet breken of pletten, een tussentijd van minstens twee weken respecteren voor je een pleister op exact dezelfde plaats kleeft enz.
• Houd je geneesmiddelen buiten het bereik van andere personen (kinderen en volwassenen).

Tekst tot stand gekomen in samenwerking met dr. Turgay Tuna, hoofd van de afdeling Anesthesiologie van het Erasmus Ziekenhuis.

Disclaimer : Dit artikel werd met de grootste zorg ontworpen, maar haar inhoud is algemeen en indicatief. Het dossier omvat niet alle medische aspecten. Indien er fouten zouden instaan, is Multipharma CVBA hier niet voor verantwoordelijk. Datum van de laatste versie: 01/2019.